Eco-psychologie in de praktijk

Op 9 juni 2024 was er een mooie bijeenkomst op de Waalgaard, een verkenning in de natuur. De verkenningstocht begon in het centrum van de Waalgaard bij de Lindeboom. Er werd verteld over de verbindende kwaliteiten die toegedicht worden aan de linde. Inmiddels is de Waalgaard een gemeenschap van mensen die aan natuurinclusieve landbouw werkt. Samen vormen we een oude perenboomgaard om naar een biodiverse voedselbosgaard met een moestuin en kwekerij. Een plek waar iedereen welkom is, deel uitmaakt van een ecosysteem en waar voedsel geoogst kan worden.

De groep maakte kennis met elkaar aan de hand van twee cirkels (zelf + natuur) door de vraag te beantwoorden en te visualiseren: Wat is jouw relatie met de natuur? Deelnemers vertelden dat ze zich graag vaker met de natuur verbonden zouden willen voelen maar in het alledaagse leven hier te weinig ruimte voor maken en veel tijd binnen doorbrengen. Ook zei een deelnemer dat ze zich het meest een voelt met de natuurlijke omgeving als ze helemaal ging inzoomen op een heel klein stukje natuur, bijvoorbeeld een bij in een bloem of de aderen van een blad.

Deze inclusie van jezelf in de natuur wordt ook binnen de eco-psychologie* gezien als een manier om verbondenheid op te roepen. Er blijkt ook een correlatie tussen hoe meer je je verbonden voelt met de natuur hoe meer je geneigd bent om duurzaam gedrag (zoals het eten van lokale groenten) te vertonen. Of andersom, hoe meer je duurzaam gedrag vertoont, hoe meer je je verbonden met de natuur kan voelen. Het oogsten in de moestuin en het voedselbos kan een manier zijn om je verbondenheid met de natuur te herstellen.

Met deze inzichten ging de verkenning verder door kruiden zoals bieslook, komkommerkruid, Oost-Indische kers en munt te proeven en schreef iedereen de zintuigelijke ervaringen op in een haiku-gedicht. Aansluitend wandelden wij als groep in stilte door de uiterwaarden waar we de wilde paarden, ooievaars en ganzen met bewondering observeerden. Bij de Weurtse uitkijktoren vertelden we elkaar welke visie we op een duurzame toekomst hebben en wat we zelf eraan bij kunnen dragen. Alle ervaringen konden deelnemers in een door onszelf ontworpen notitieboekje opschrijven en mee naar huis nemen. Deelnemers waren dankbaar voor de rust en de fijne verbinding met elkaar en de plek op de Waalgaard. Het was een mooie dag en we kijken uit naar de volgende verkenningstocht.

De dag is vormgegeven door onze tuinder Charlotte Emig in samenwerking met Bianca van Overmeeren (Wecologize) en Ulrike Scholtes (artistiek onderzoeker bij lectoraat What Art Knows). De muzikale begeleiding (Native fluit) was in handen van Tineke Burghouts.

*Wat is eco-psychologie?

De term ‘eco-psychologie’ is ontstaan in de jaren negentig door een aantal academici die nadachten hoe psychologische inzichten bij kunnen dragen aan de ecologische crisis. Eco-psychologie betekend dan ook het ervaringsgerichte onderzoeken van de wederzijdse relatie tussen mens en natuur. Hierbij smelten de ecologie (die zich bezig houdt met het welzijn van de aarde) en de psychologie (die draait om het welzijn van de mens) samen. Het stelt dat deze twee inter-afhankelijk zijn. Het contact tussen mens en natuur neemt al enkele decennia af met vervreemding tot gevolg. Veel individuen wonen en werken in een verstedelijkte omgeving waar het leven zich grotendeels tussen vier muren afspeelt. Uit onderzoek blijkt dat we mensen behoefte hebben aan meer verbinding met de natuur (Van den Berg, Leensma & Lenderink, 2021).